ওঁ সৰস্বতী মহাভাগে বিদ্যে কমললোচনে। বিশ্বৰূপে বিশালাক্ষী বিদ্যাং দেহি নমোহস্তুতে।।
সৰস্বতী (সংস্কৃত: सरस्वती) হ’ল জ্ঞান, সংগীত, শিল্পকলা, বুদ্ধি আৰু বিদ্যাৰ দেৱী।
সৰস্বতীৰ প্ৰথম উল্লেখ পোৱা যায় ঋগ্বেদত। বৈদিক যুগৰ পৰা আধুনিক যুগলৈকে হিন্দুধৰ্মৰ এক গুৰুত্বপূৰ্ণ দেৱী। হিন্দুসকলে বসন্তপঞ্চমী (মাঘ মাহৰ শুক্লাপঞ্চমী তিথি) তিথিত সৰস্বতী পূজা কৰে। বৌদ্ধ আৰু পশ্চিম আৰু মধ্য ভাৰতত জৈনসকলেও সৰস্বতীৰ পূজা কৰে। জ্ঞান, সংগীত আৰু শিল্পকলাৰ দেৱী হিচাপে ভাৰতৰ বাহিৰে জাপান, ভিয়েটনাম, বালি আৰু ম্যানমাৰতো সৰস্বতী পূজা কৰা হয়। হিন্দুধৰ্মৰ বাদে খ্ৰিষ্টীয় চতুৰ্থ-পঞ্চম শতিকাতে ৰচিত মহাযান বৌদ্ধ ধৰ্মগ্ৰন্থ মহাযান সূত্ৰটো সৰস্বতী দেৱীৰ উল্লেখ পোৱা যায়।
পৌৰাণিক কাহিনী অনুসৰি, বসন্ত পঞ্চমী উপলক্ষে দেৱী সৰস্বতীৰ অৱতৰণ হৈছিল, তেতিয়া সমগ্ৰ বিশ্বই বাণী আৰু জ্ঞান লাভ কৰিছিল। বসন্ত পঞ্চমী হৈছে দেৱী সৰস্বতীৰ জন্ম জয়ন্তী। এই দিনটোতে প্রতীকি ৰূপত বিদ্যাৰ অধিষ্ঠাত্রী দেৱীক শিক্ষানুষ্ঠানসমূহত উপাসনা কৰা হয়। এই পূজাত সৰস্বতী দেৱীৰ জ্ঞান আৰু কলাৰ আশীৰ্বাদ বিচৰা হয়।
দুয়োখন হাতেৰে বীণাখন সাৱতি এখন হাতত পদুম ফুল আৰু আন এখন হাতত জ্ঞানৰ প্ৰতীকী পুথি এখন লৈ ৰাজহংসৰ ওপৰত বহি থকা সৰস্বতী দেৱীক হিন্দু সমাজৰ আন আন দেৱ-দেৱী সকলৰ ভিতৰতেই আটাইতকৈ ধুনীয়া দেৱী বুলি অভিহিত কৰা হৈছে । হাতত বীণা লৈ থকা বাবেই বীণাপাণি দেৱীৰ অন্য এক নাম।
Discussion about this post